Dolina Kościeliska

Wschodnia sąsiadka Doliny Chochołowskiej, a przy tym druga (nieznacznie mniejsza od niej) największa dolina tatrzańska w Polsce. Łącznikiem między nimi jest Przełęcz Iwaniacka. Zaczyna się pod Kirami na Cudakowej Polanie i sięga Ciemniaka (2096 m n.p.m) – pierwszego od zachodu szczytu Czerwonych Wierchów – Błyszcza (2159 m),Siwego Zwornika (1959 m) i kolejnych leżących pomiędzy nimi szczytów głównej grani Tatr.

Dolina Kościeliska posiada liczne, mniejsze odnogi. Środkiem głównej części płynie Potok Kościeliski. Wzdłuż niego wytyczono główny, zielony szlak. Warto zboczyć nieco z tej drogi i odwiedzić jedną z licznych jaskiń (Mroźna, Mylna, Obłazkowa, Raptawicka, Smocza Jama). W przeszłości były popularnym celem poszukiwaczy skarbów, którzy spodziewali się znaleźć dawno zapomniane zbójnickie łupy – albo też i rycerzy Giewontu, którzy mieli spać gdzieś pod Skałą Pisaną.

Dostępne turystom ścieżki sięgają około 2/3 z 9 kilometrów długości doliny – do schroniska na Hali Ornak i Smreczyńskiego Stawu. Dalej na południe królują już wyłącznie dzikie zwierzęta, w tym niedźwiedzie i kozice. Podobnie jak Dolina Chochołowska, tak i Kościeliską tworzą różne geologicznie części ze skał osadowych oraz krystalicznych.

W roślinnym krajobrazie dominują przede wszystkim świerki. Ma to związek z górniczo-hutniczą przeszłością regionu, kiedy naturalne dla tych obszarów drzewa były bez ograniczeń wycinane i wykorzystywane w przemyśle. Kompletna dewastacja nie dotknęła mniejszych gatunków flory: złoci małej, wielosiła błękitnego, podejźrzona rutolistnego, turzycy dwupiennej czy irgi kutnerowatej.

Według lokalnych legend, dolina swoją nazwę zawdzięcza jednej z dawnych wojen Polaków z Tatrami. Miejscowi, goniąc uciekających wrogów, zapędzili ich między strome skały. Górale zasypali wejście (lub wedle jednej z wersji samych wrogów) kamieniami i zwalonymi drzewami. Tatarzy zginęli – z głodu lub pod głazami – a wysokie stosy ich kości jeszcze długo bielały w okolicy. Choć są również nieco mniej atrakcyjne wersje, jakoby Kościelisko wzięło się od pobliskiej wioski lub kościoła wybudowanego w dolinie dla górników i robotników.

Druga największa dolina po polskiej stronie Tatr. Posiada wiele bocznych odnóg, a główna część rozciąga się na długości 9 kilometrów. Jej środkiem płynie Potok Kościeliski. W dolinie żyją m.in. kozice górskie i niedźwiedzie. Piękne krajobraz Doliny Kościeliskiej tworzą w przeważającej części skały osadowe, skały krystaliczne oraz sztucznie nasadzone świerki.